دیوار نوشته‌های پارسی بخارا

دوستان گرامی،

هدف از تدوین این کتاب، اشاره‌ای است به فرهنگ مشترک مردم ورارود، ایران ،افغانستان و سایر مناطق پارسی‌گوی.

عکس‌هایی که در این کتاب مشاهده می‌فرمایید، در سفرهای متعدد به بخارا  بین سال‌های 2003 و 2023 برداشته شده‌اند. از آنجایی که فهرست و یا اشاره‌ای کتبی از اماکن عمومی (خانقاه، مدرسه، مسجد، قصر)  و نیز منازل مسکونی با نوشته‌های فارسی وجود ندارد، یافتن آنها زمان بر بود. به‌ویژه برای یافتن نوشته‌ها در منازل باید در کوچه‌ها از مردم محله سئوال می‌شد. البته مردم شریف بخارا در این باب  کمال همراهی را مرئی می‌داشتند و صاحبخانه‌ها نیز با گشاده‌رویی، اجازه عکسبرداری از دیوارنوشته‌ها را می‌دادند. در بعضی موارد علاوه بر کمبود وقت و یا به خاطر نور کم در اطاق و یا هوای ابری و نیز ارتفاع زیاد نوشته در زیر سقف، عکس‌ها کیفیت چندان دلخواهی ندارند و در همین‌جا برای این مورد از خوانندگان پوزش می‌طلبم. شاید دیگران همّت نموده و عکس‌های بهتری را تهیه کنند، پیش از این که خانه‌های قدیمی بخارا کوبیده شوند.

این کتاب که می‌تواند در آینده سندی کوچک ولی غیر قابل انکار دال برهمبستگی سترگ فرهنگی ما باشد، به مردم مهربان بخارای شریف پیشکش می‌شود.

از آنجایی که به‌واسطه تغییر خط پارسی در ورارود، امکان خواندن نوشته‌ها از مردم شهر گرفته شده و این عزیزان قادر به خواندن دیوار نوشته‌های پارسی نیستند، این جا در کنار پارسی، همان کلمات به خط کریلی نیز برگردانده شده‌اند. این زحمت زیاد را خانم زلفیه عصمتوا (تاجیکستان) در کمال مهر و صبوری به عهده گرفتند. در این جا از ایشان قدردانی می‌کنم.

در عکسبرداری از کمک های بی‌دریع خانم زلاله سیّدوا (ازبکستان)، عکاس شهیر بخارا بهره گرفتم که  علاوه به کمک عکسبرداری گفتگوی اولیه و هدف  این عکسبرداری را با  صاحبخانه‌ها در میان می‌گذاشت. از این دوست و همکار گرانمایه صمیمانه تشکر میکنم. پیشتر این مهم را شادروان شوکت بولتایف برنده جوایز بسیار در مسابقات جهانی (از جمله ایران) انجام می‌داد، یاد آن بزرگمرد ایراندوست گرامی باد. در تدوین مطالب خانم دکتر دلشاد فرهاد زاد از دانشگاه دولتی سمرقند همیشه یاور بودند، همچنین خانم رعنا شریفوا از همین شهر و خانم نیلوفر مومن اوا از بخارای شریف. از همه این دوستان ازبکستانی ممنونم. از نظرات اصلاحی و مفید آقای امیرحسین پاک‌نژاد و خانم نرگس صفری(ایران) بهره بردم و از ایشان سپاسگزارم.

مدیر موسسه “ندای تاریخ” خانم دکتر شقایق فتحعلی زاده با صبوری و سعه صدر چاپ این کتاب را ممکن نمودند. بالاترین سپاسم را به ایشان تقدیم می‌کنم.

                  برلین – تابستان 2024  میلادی

                           دکتر مسعود حسینی‌پور

Дӯстони гиромӣ

        Ҳадаф аз тадвини ин китоб ишораест ба фарҳанги муштараки мардуми Варорӯд, Эрон, Афғонистон ва сойири манотиқи порсигӯй

        Аксҳое, ки дар ин китоб мушоҳида мефармоед, байни солҳои 2010 ва 2023 мелодӣ бардошта шудаанд. Аз он ҷое ки феҳраст ва ё ишорае катбӣ аз амокини умумӣ (хонақоҳ, мадраса, масҷид, қаср) ва низ манозили маскунии Бухоро бо навиштаҳои порсӣ вуҷуд надоранд, ёфтани онҳо замонбар буд, бавижа барои ёфтани навиштаҳо дар манозил бояд дар кӯчаҳо аз мардуми маҳалла суол мешуд. Албатта мардуми шарифи Бухоро дар ин боб камоли ҳамроҳиро маръӣ медоштанд ва соҳибхонаҳо низ бо кушодарӯӣ иҷозаи аксбардорӣ аз деворнавиштаҳоро медоданд. Дар баъзе маворид илова бар камбуди вақт ва ё ба хотири нури кам дар утоқ ва ё ҳавои абрӣ ва низ иртифои зиёди навишта дар зери сақф, баъзе аксҳо кайфияти чандон дилхоҳе надоранд ва дар ҳамин ҷо барои ин маврид аз хонандагон пӯзиш металабам. Шояд дигарон ҳиммат намуда ва аксҳои беҳтареро таҳия кунанд, пеш аз он ки хонаҳои қадимии Бухоро кӯбида шаванд

        Ин китоб метавонад дар оянда санаде кӯчак, вале ғайриқобили инкори доли барҳамбастагии сутурги фарҳангии мо бошад, ба мардуми меҳрубони Бухорои шариф пешкаш мешавад

        Аз он ҷо ки ба воситаи тағйири хат дар Вароруд имкони хондани навиштаҳо аз мардуми минтақа гирифта шудааст ва ин азизон қодир ба хондани деворнавиштаҳои шаҳри худ нестанд, ин ҷо дар канори хатти порсӣ ҳамон каламот ба хатти кирилӣ баргардонда шудаанд. Ин заҳмати зиёдро хонум Зулфия Исматова (Тоҷикистон) дар камоли меҳру сабурӣ ба ӯҳда гирифтанд. Дар ин ҷо аз эшон қадрдонӣ мекунам

        Дар аксбардорӣ аз кӯмакҳои бедареғи хонум Зилола Саидова (Ӯзбекистон), аккоси шаҳири Бухоро, баҳра гирифтам, ки илова ба кӯмак дар аксбардорӣ, гуфтугӯи аввалия ва ҳадафи ин аксбардориҳоро бо соҳибхона дар миён мегузошт. Аз ин дӯст ва ҳамкори гаронмоя самимона ташаккур мекунам. Пештар ин муҳимро Шавкат Бултоев, барандаи ҷавоизи бисёр дар мусобиқоти ҷаҳонӣ (аз ҷумла Эрон), анҷом медод, ёди он бузургмарди Эрондӯст гиромӣ бод. Дар тадвини матолиб хонум дуктур Дилшоди Фарҳодзод, аз донишгоҳи давлатии Самарқанд, ҳамеша ёвар буданд, Ҳамчунин хонуми раънои шарифова аз ҳамин шаҳр Ва низ,  хонуми нилуфари  Муъминова аз Бухорои шариф .Аз ҳамаи ин дӯстони Узбекистонии мамнунам.. Аз назароти ислоҳӣ ва муфиди оқои Амирҳусайн Покнажод ва хонум Наргис Сафарӣ (Эрон) баҳра бурдам ва аз эшон сипосгузорам

Мудӣри муассиса “ Нидои таърих “ хонуми доктори шақоӣқи  фатҳъалиизода бо сабурӣу саъаи садр чопи ин китобро мумкин намуданд . Болотарин сипосамро ба эшон тақдим мекунам

Берлин – Тобестон 2024 милодӣ
дуктур Масьуд Ҳусейнипур

https://bukhara-web.com/