چه بر سر سلسلهمراتب سلطه من آمد؟
شامپانزهها که ما 98 درصد از DNA خود را با آنها به اشتراک گذاشتهایم، نابرابری شدید اجتماعی دارند. آنها سلسله مراتب سلطه یا “سلسله مراتبی” را نشان میدهند که در آن شامپانزههای آلفا بر دیگران و شامپانزههای بتا نیز بر همه به جز شامپانزههای آلفا تسلط دارند و به همین ترتیب سلسله مراتب نزول یافته تا به امگا در پایینترین نقطه میرسد.
وقتی جوامع شکارورز-گردآورنده را مطالعه میکنیم به وضوح سلسله مراتب سلطهای مشابه شامپانزهها را میبینیم. با این حال در این سلسله مراتب، آلفاها موجودات فراطبیعی نامرئی بوده و بسیار قویتر از آنند که توسط توطئه یا اتحاد سرنگون شوند و در صورت عدم اطاعت، آنها میتوانند بدبختیِ بزرگی برای بقیه ایجاد کنند. بتاها در حکم اجداد نامرئی از آلفاها فرمانبرداری کرده و فرزندان در قید حیات خود را بدینوسیله از آسیب محافظت میکنند. به نظر میرسد به دلیل اینکه هیچ انسان زندهای نمیتواند بیش از یک گاما (پایینرتبهترین) در این سیستم در نظر گرفته شود انسان جستجوگر ظاهراً بدون سلسله مراتب سلطه بوده است.
تا زمانی که هیچ انسان زندهای جایگاهی بیشتر از یک گاما نداشت، شرایط یکسان اجتماعی حکمفرما بود. شترمرغ استرالیایی، زنجرهواران، دینگوها و مرغهای دریایی همزیستی صلحآمیزی در آلچرینگا داشته و طوایف زندهای که به نام آنها نامگذاری شده بود همه برابر بودند.
با این حال جوامع برای ایجاد نابرابری، در کیهانشناسی خود تجدیدنظر کردند. ما برخی از طوایف را میبینیم که از بین دو برادر کیهانی، ادعای تبار از نسل برادر بزرگتر را داشته و این موضوع به آنها امکان میداد که از لحاظ رتبه بر طایفهای که تبارش از نسل برادر کوچکتر بود پیشی گیرند. برخی دیگر استدلال میکردند که در تضاد با اجداد بتای سایر طوایف، تبار آنها مستقیماً از یک آلفای آسمانی منشاء گرفته است. این ارتباط نزدیک با مقدسات فراطبیعی باعث میشد که تمامی رهبران آینده از آن واحد اجتماعی انتخاب شوند؛ بنابراین مفهوم تقدس که زمانی با تشویق از خودگذشتگی و کاهش منازعات جامعه بشری را تقویت کرده بود، روزی برای ایجاد نخبه موروثی تغیر کرد.
برگرفته از کتاب
آفـرینش نابرابری (چگونه اجداد ما زمینۀ ظهورِ سلطنت، بردهداری و امپراطوری را فراهم کردند)
♦ نویسندگان: کنت فلانری و جویس مارکوس
♦ ترجمۀ سوده افتخاری
♦ چاپ اول 1401
♦ با مقدمه نویسندگان بر ترجمه فارسی
♦ چاپ این اثر با هماهنگی انتشارات دانشگاه هاروارد صورت پذیرفته است