دفتر شرعیات خندق‌آبادی (۱۸ ذی‌الحجه‌الحرام ۱۳۱۴ تا ۲۴ ذی‌الحجه‌الحرام ۱۳۲۵ق)

این کتاب دفتر نخست، از مجموعه‌ ارزشمند اسناد و یادداشت‌های رسمی است که به قلم حاج شیخ احمد خندق‌آبادی، حاکم شرع وقت تهران، در سال‌های 1326 – 1314ق / 1286 – 1275ش تدوین شده است. خندق‌آبادی، با جایگاهی ممتاز در دستگاه قضایی و مذهبی دوران قاجار و اوایل پهلوی، نه تنها به حل‌وفصل دعاوی شرعی می‌پرداخت، بلکه واسطه‌ای بود میان قدرت‌های رسمی و زندگی روزمره‌ مردم. در این اسناد، بازتابی روشن از شیوه‌های رسیدگی به دعاوی، تنظیم معاملات، حل اختلافات اجتماعی و ثبت وقایع حقوقی آن زمان به‌چشم می‌خورد. مطالب این دفتر، تصویری دست اول از ساختار حقوقی، فرهنگ عمومی، روابط اقتصادی و شیوه‌ زیست شهری در تهران در آن دوران است.

اهمیت این مجموعه نه تنها در محتوای حقوقی آن، بلکه در ارزش تاریخی‌اش نهفته است؛ چرا که اسناد دفتر شرعیات خندق‌آبادی ما را با نهادهای رسمی، مناسبات اجتماعی و چالش‌های حقوقی جامعه‌ای آشنا می‌کند که در آستانه‌ تحولات بزرگ تاریخی قرار داشت. این اثر می‌تواند منبعی معتبر و بی‌بدیل برای پژوهشگران تاریخ اجتماعی، تاریخ حقوق، مطالعات شهری و علاقه‌مندان به اسناد تاریخی باشد؛ پلی میان دیروز و امروز، و روایتی مستند از حیات اجتماعی و حقوقی تهران در آغاز قرن سیزدهم شمسی است.